Het schoolproject van Eliene, een combinatie van een ukelele en een mandoline. Een 4×2 snarige instrument met ukelele stemming. Klinkt ontzettend schattig! Het is een echte aanvulling in ons instrumenten palet en opent nieuwe mogelijkheden. En het ziet er nog mooi uit ook! Geniet van de onderstaande foto’s. En als je dan nieuwsgierig wordt hoe hij gemaakt is kan je het verslag hieronder lezen.
Eliene had voor het maken van haar instrument 2 maanden ingepland….. ze is op 9 januari begonnen en op 28 februari was de ukeliene af! Een titanenklus. Er is dan ook bijna elke dag minstens een uur aan gewerkt, in het weekend meer. Alleen de nek was al vorig jaar april gelijmd, ze wist dat dit project eraan ging komen ….. zodat hij helemaal “droog” was. En ook de ontwerptekening was toen al af.
Zo, de nek is alvast gelijmd. De rest komt later wel …..
Op bovenstaande foto zie je een slangenhouten fretboard liggen. Uiteindelijk heeft ze voor een ebben fretboard gekozen, dat is eenvoudiger (lees sneller) te fretten. De achterkanten van mooi geriegeld (gestreept) essen zijn wel gebruikt zoals gepland.
Zo, dat wordt de nek! 
Eerst, na heel lang nadenken: “Wat was ik ook weer van plan?”, de nek in vorm gezaagd. Een papiertje geeft de grove vorm aan. Dan de vorm in de twee achterkant/zijkanten gezaagd, in ieder geval dat deel waar je later moeilijk bij kan. Een deel moet recht blijven anders kan je je klemmen niet kwijt bij het lijmen. De halve truc van een geslaagd instrument is namelijk de JUISTE VOLGORDE bij het maken bedenken. Want sommige dingen kan je maar in één bepaalde volgorde in elkaar zetten.
Daarna heb ik de zijkanten van de body op dikte gemaakt, de zijkanten aan de kop gelijmd (uit hetzelfde blok hout als de achter-zijkanten van de body) en de twee fineer sierlijntjes voor onder het fretboard op de nek gelijmd. Toen waren de klemmen op en was ik dus klaar voor de dag….
Zo, dat lijkt er al meer op.
Nu het moeilijke besluit, welk hout gebruik ik voor de top? De ideeën daarover zijn in het afgelopen jaar meermaals verandert als ik weer eens een nog mooier stukje hout tegenkwam! Een donker en een licht stuk maar welke passen mooi bij elkaar en bij de nek. Ik moet nu toch echt een besluit nemen…..moeilijk, moeilijk….
De losse onderdelen. 
Dit wordt de top.
Uiteindelijk gekozen voor quilted (soort kussentjes) esdoorn voor de top, dat past goed bij de oogjes die in het boomheidestuk zitten dat ik voor de donkere stukjes van de top ga gebruiken. Esdoorn is interessant hout, en kan vele soorten tekening hebben in de nerf. Dat ziet er dan elke keer anders uit. Ook de stukjes boomheide die op de voor en achterkant van de kop komen en het achterklepje zijn gezaagd. Ze zijn allemaal gespiegeld. Het fretboard maak ik van ebben, dat is eenvoudiger (lees ook sneller) bewerken dan slangenhout, en ook mooier bij de gekozen top.
Uitzagen. 
Kop op dikte voor de stemknoppen.
Na het uitzagen en op maat maken van de losse onderdelen en het op dikte maken van de kop is het tijd om de verschillende onderdelen aan elkaar te lijmen en de twee sierlijntjes op de onderkant van de kop te lijmen.
Klemmen zijn weer op…. 
Kijk, nu begint het al op een instrument te lijken!
Tijd voor de volgende klusjes in de rij: De nek wordt verder rond gemaakt, de onderkant en bovenkant op de kop gelijmd en de twee top-helften aan elkaar gelijmd. Na het lijmen wordt de top gevlakt en daarna uitgezaagd. Het achterklepje wordt eerst uitgezaagd en dan gevlakt (hard hout, hoe minder je hoeft te vlakken hoe makkelijker).
Onze zelfgemaakte vlakbank. 
Aansluiting is goed gelukt!
Er wordt een sierlijntje, voor tussen de top en de achterkant, aan de top gelijmd en twee sierlijntjes onder het fretboard. Als dat gedaan is ziet de stapel onderdelen er zo uit:
Het laatste afwerken van de nek doe ik met de hand. Dan kan je tussendoor steeds voelen of hij al goed is. NIET voorbij het plankbandje schuren…..
Tijd om aan het fretboard te beginnen. Ik begin met het zagen van de fretsleuven. Dat is de moeilijkste en belangrijkste stap.
Het fretboord wordt in een houder geklemd, die heel nauwkeurig verplaatst kan worden (thuis-ontwerp genaamd “het vliegtuig”). Met behulp van de online rekenhulp voor de fretafstand tussen de fretten van een ukelele (eigenlijk de afstand van elke fret tot de kam, dan tellen je fouten niet op!) kan je het fretboord dan steeds die afstand doorschuiven (tot 10de mm nauwkeurig, anders klinkt je instrument vals). Achteraf nameten! Pas als je fretsleuven echt goed staan kan je aan het “versieren” van het fretboord beginnen.
Gaatjes voor de stippen boren, fretboord op breedte schuren, achterkant mooie ronding geven. Zo dat lijkt er al meer op. Nu een mooie binding maken voor om het fretboord. Omdat die dikker is dan de dunne fineer sierlijntje moet hij voorgebogen worden om het buigijzer. Dat kan je heet opstoken en nat gemaakt hout kan je daar dan om in vorm buigen (stomen) zonder dat het breekt.
Foto’s hier boven: Sierbinding zagen en buigen voor de achterkant, eerst dunne fineer sierlijntjes lijmen natuurlijk. En natuurlijk ook een sierlijntje aan de onderkant.
Tijdens het drogen van het lijmwerk aan het fretboord heb ik tijd om de achterkant van de body op vorm te maken en de uitkeping in de top te maken voor de nek. Dat is een precies werkje want de nek en de top moeten naadloos aansluiten. Daarna kan ik weer verder aan het fretboord.
Fretboord op dikte maken, stippen in de zijkant van de nek maken. Dan stippen in het fretboord lijmen en de kleine stipgaten in de zijkant vullen. Daarna is het tijd om aan de kop te beginnen. Eerst moet de exacte positie van de stemknoppen worden bepaald.
Gelukkig hebben we een kolomboor, dan boor je automatisch recht. Het gat voor de stemknoppen heeft twee verschillende diameters, boven groot, onder klein. Daar moet je dus even goed over nadenken voor je begint. Weer terug naar het fretboord.
De fretten zijn op breedte gemaakt, en er is een stukje van de onderkant weggeschuurd zodat de fret over de binding valt. Ook heb ik het fretboord nog een laatste keer gevlakt.
Zo begint het echt op een instrumentje te lijken. Tijd om te fretten. Hieronder zie je precies hoe dat gaat.
Met het gat in de achterkant van de body en het elementgat in de top kunnen de twee helfte op elkaar worden gelijmd. Daarna kan de buitenkant van de body in vorm worden gemaakt.
Tada!!! Ik ben er bijna. Het voelt zelfs al als een instrumentje! Nu kan ik aan de details van de body beginnen.
Daar gaat meer tijd in zitten dan je denkt! Als het afwerken klaar is kan de ukeliene in de grondlak (3x) en dan in de spuitlak (3x). Tussen de lagen zit soms lang wachtwerk. Gelukkig is er nog genoeg preciezie werk te doen: brug, staartstuk, kam zijn ook essentieel voor een goed geluid én prettig speelgevoel. Voor de kam gebruik ik een Tagua noot, een vervanger voor ivoor.
De positie van de snaren moet precies worden uitgerekend zodanig dat ik de sleuven ervoor in de kam en in de brug op de goede plaats kan maken. Een belangrijk rekenwerkje.
Na de laatste schilderbeurt moeten de gaten voor de stemmechanieken weer iets worden opgeboord. Voorzichtig …. niet uitschieten! Dan kunnen de stemknoppen erop: die gaan er niet meer af! En dan kan het fretboord eindelijk worden gelijmd. Joepie!
En dan is het zover: De eerste snaar!!!!!
Zo kan ik de hoogte van de brug en de positie van de snaren controleren en eventueel nog iets aanpassen voor de alle snaren erop gaan.
De volgende ochtend is hij af. Super gaaf!!! Ik ben heel tevreden, de ukeliene speelt heerlijk en klinkt nog mooier dan verwacht! (Sssst, niet doorvertellen, het element zit hier nog met dubbelzijdig tape…..)
Mooi hè!